5-7 Yaş Aralığında Benlik Gelişimi

Bu yaş grubundaki çocuklar hâlâ kesin düşünce kalıplarına sahiptirler; yeteneklerini ve kendilerini eşsiz addederler. Başka insanların ve kendi benliklerinin olumlu ve olumsuz taraflarını aynı anda algılama yeteneğine sahip değildirler. Kendileri hakkında tamamen iyi ya da tamamen kötü düşünceleri vardır. 

Önceki dönemdeki kadar olmasa da yine de kendilerini oldukça olumlu değerlendirirler. ‘Topu o kadar uzağa fırlatıyorum ki kimse bulamıyor’, ‘Büyüyünce milli takımda oynayacağım’, ‘Çok güzel resim yapıyorum’ gibi.

Henüz kişisel yönetim yetenekleri gelişmediği için kendilerini tam olarak kontrol edemezler. Dolayısıyla hâlâ hareketlerini dış etkenlere bağlı olarak kontrol etmektedirler. Yetişkinlerin ödüllendirme, cezalandırma, yönlendirme yoluyla doğru hareketleri göstermesine ihtiyaçları vardır. 5-7 yaş aralığındaki çocuklara en çok yardımcı olacak ebeveyn yaklaşımı, beklenen davranışın net bir şekilde çocuğa anlatılmasıdır.

Çocuğa kendisinden beklenen davranışlar aktarılırken mümkün olduğunca sıcak bir tutum sergilemek gerekir. Kötü davranışları veya başaramadıkları için eleştirmek olumlu sonuç vermez. ✴️Olumsuz cümleler kullanmak, çocuğun durumu genellemesine ve kendini bencil ya da beceriksiz hissetmesine neden olur.

Örneğin, çocuğa çok bencil olduğunu ve ne kadar kötü bir arkadaş/kardeş olduğunu söylemek yanlış bir tutumdur. Doğru olan, çocuğa yemeğini arkadaşı/kardeşiyle paylaştığında onun ne kadar mutlu olacağını hatırlatmaktır. 

Bu dönemde bencil, kendine dönük ve hareketli olmak gayet doğaldır. Çocuk kendisi hakkında birden çok değerlendirmeyi aynı anda yapamayacağı için, olumsuz bir konuşma biçimi, suçlama veya eleştiri kendisi hakkında yalnızca olumsuz bir değerlendirme yapmasına neden olacaktır. Çocuk kendi benliği hakkında bir defa olumsuz bir değerlendirme yaptıysa bunu değiştirmek zor olacaktır.

“Her şey benimle ilgili ve bana göre olmalıdır” şeklinde bir hayat düsturuna inanarak büyüyen çocuklar kendilerini dünyanın merkezi gibi kabul edebilirler.

Aslında çocuklarımızı kendilerine ve çevrelerine saygı duymaları için yönlendirdiğimizde, başkalarının ihtiyaçlarını anlamalarını ve onlarla empati kurabilmelerini sağlamış oluruz. Bu şekilde çocuklar, dünyayı sadece kendilerini gösteren bir ayna gibi görmeyi bırakıp, diğer insanların da aynı çerçevede yer aldığı büyük bir resimde yaşadıklarını öğrenebilirler.

Bu yazı, Prof. Dr. Kemal Sayar ve Uzm. Psk. Feyza Bağlan,ın “KORUYUCU PSİKOLOJİ/ Çocuk Eğitiminde Duygusal Rehberlik” kitabından alınmıştır.